مطالعات نشان می دهد كه پلاكت ها می توانند فرایندهای التهابی را تشدید كنند

12 مه 2020- پلاکت ها نه تنها نقش کلیدی در لخته شدن خون دارند، بلکه می توانند فرایندهای التهابی را نیز به میزان قابل توجهی تقویت کنند. این مطالعه ی جدید توسط دانشمندان دانشگاه Bonn ، با همکاری محققان دانشگاه سائو پائولو (برزیل) انجام شده است. در میان مدت، نتایج این تحقیق می تواند راه هایی را برای درمانهای جدید بیماری های خود ایمنی مانند دیابت نوع یک باز کند. این مقاله در مجله مشهور Cell Reports  منتشر شده است.

برای مدت طولانی نقش پلاکت ها کاملاً واضح به نظر می رسید: در صورت آسیب دیدگی، آنها به زخم و به یکدیگر می چسبند تا سریعا خونریزی را متوقف کنند. این مکانیسم بستن زخم سریع و کارآمد عمل می کند، اما تاکنون اعمال دیگر این قهرمان، در نظر گرفته نشده بود.

چند سال است که این تصویر به طور چشمگیری تغییر کرده است: اعتقاد بر این است که این سلول های ریز که هر یک از آنها به اندازه یک باکتری روده ای است، عملکردهای مهمی در سیستم ایمنی بدن دارند. مطالعه ی حاضر که توسط دانشگاه های بن و سائوپائولو انجام شد از این نظریه پشتیبانی می کند، این تحقیق نشان داد که کار دیگر پلاکت ها، اطمینان از ترشح پیام رسانهای التهابی بیشتر توسط گلبول های سفید (لکوسیت ها) است.

پروفسور برناردو فرانکلین از انستیتوی Innate Immunity در بیمارستان دانشگاه بن، گفت: این امکان وجود دارد که این اثر پلاکت ها، در روند شدید بیماریهای خود ایمنی نقش داشته باشد. در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به سلولهای خودی در بدن حمله کرده و آنها را از بین می برند.

محققان در مطالعه خود روی یک مکانیسم مهم ایمنی متمرکز شدند: فعال سازی اینفلامازومNLRP3 . اینفلامازوم ها، ماشینهای مولکولی هستند که از تعدادی پروتئین مختلف تشکیل شده اند. یکی از کارهای آنها اینست که پیام رسانهای التهابی غیرفعال را به شکل فعالشان تبدیل کنند. یکی از آنها اینترلوکین یک (IL-1)  است. هنگامی که سلولها IL-1 را ترشح می کنند، آنها سلولهای ایمنی دیگر را فرا می خوانند تا به آنها کمک کنند و از این طریق یک واکنش التهابی قوی ایجاد می کنند. از آنجایی که این کار همچنین می تواند برای بدن خطرناک شود، فعالیت اینفلامازوم ها و از این رو تشکیل IL-1 نیز به شدت در بدن کنترل می شود.

دکتر Lucas Ribeiro ، نویسنده ی اول این مقاله توضیح داد: ما اکنون توانسته ایم ثابت کنیم که پلاکت ها در این تنظیم دخالت دارند. آنها سبب می شوند که گروه خاصی از گلبولهای سفید(ماکروفاژها و گرانولوسیت ها) اینفلامازوم های فعال بیشتری را تولید کنند، برای انجام این کار، آنها ظاهراً کوکتل کاملی از مواد را آزاد می کنند که به سلول های سفید خون می رسند. با این کار، از این موضوع اطمینان حاصل می کنند که ژنهای خاصی که برای ساختن اینفلامازوم ها مورد نیاز هستند، بیشتر بیان می شوند. برای ایجاد این اثر، پلاکت ها نیازی به تماس مستقیم با ماکروفاژها یا گرانولوسیت ها ندارد. در عوض، آنها مواد فعال خود را به عنوان مثال در خون آزاد می کنند.

دکتر Ribeiro توضیح داد: برای اثبات این امر، پلاکت های انسانی را در محیط کشت در آزمایشگاه قرار دادیم و سپس آنها را فیلتر کردیم، بنابراین فاکتورهای آزاد شده از پلاکت ها در محیط کشت باقی ماند ولی دیگر پلاکتی در محیط کشت نبود. وقتی این مدیوم را به گلبول های سفید خون اضافه نمودیم، تشکیل اینفلامازوم ها و تولید IL-1 به میزان قابل توجهی تقویت شد. این که دقیقاً کدام یک از مواد آزاد شده توسط پلاکت ها مسئول این فرآیند است، هنوز مشخص نیست. با این حال، این اثر بوسیله ی مشاهدات در بیماران مبتلا به مالاریا پشتیبانی می شود: هر چه پلاکت های بیشتری در خون آنها وجود داشته باشد، غلظت IL-1 در پلاسمای آنها بالاتر است. محققان همچنین به طور تجربی تعداد پلاکت ها را در موش ها کاهش دادند، بدنبال آن این حیوانات مقدار به مراتب کمتری اینترلوکین یک، پس از تزریق ترکیبات التهابی، آزاد کردند.

از آنجایی که IL-1 باعث التهاب می شود، این ماده ی پیام رسان می تواند روند بیماری های خود ایمنی را به میزان قابل توجهی وخیم تر کند. با این وجود، پروفسور فرانکلین علاقه دارد که در برابر دیدگاه یک طرفه ای که پلاکت ها را به عنوان تبه کار معرفی می کند، صحبت کند. او می گوید: پلاکت ها همچنین در پاسخ ایمنی به روش های دیگری مداخله می کنند، به عنوان مثال با جلوگیری از ایجاد عفونت های تهدید کننده زندگی پس از عفونت. صرف نظر از این موضوع، نتایج مطالعه ی ما ممکن است راه را برای درمان های جدیدی برای بیماری هایی مانند روماتیسم یا دیابت هموار کند.

محیط های کشت تک سلولی کل داستان را بیان نمی کنند

با این حال، یک پیام مهم از مطالعه حاضر از ماهیت عمومی تری برخوردار است و آن اینست: سلولهایی که از خون جدا شده و در محیط کشت قرار می گیرند، غالباً رفتاری متفاوت از محیط طبیعی خود-جایی که آنها با سلولهای دیگر ارتباط برقرار می کنند- نشان می دهند. پروفسور فرانکلین تأکید کرد: تحقیقات انجام شده در لوله ی آزمایش، بینش کاملی از فرآیندهای رخ داده در بدن ارائه نمی دهند، اما هنوز هم، بیشتر تحقیقات در مورد اینفلامازوم ها به این صورت انجام می شود، که باید در مورد آنها تجدید نظر کنیم. از این گذشته، پلاکت ها فقط می توانند عملکردهای ایمنی اضافی خود را همزمان و هم آهنگ با گلبولهای سفید نشان دهند.

منبع:

https://www.news-medical.net/news/20200512/Platelets-can-intensify-inflammatory-processes-study-shows.aspx